Azərbaycan - Avropa ilə Asiyanın enerji və nəqliyyat körpüsü – Ceyhun Osmanlının məqaləsi “Euronews”da

Son günlər Azərbaycan təkcə UEFA Çempionlar Liqasında futbol uğurları ilə deyil, həm də nəqliyyat və enerji bazarlarında strateji addımları ilə bir daha diqqət çəkir.BAKU.WS Oxu.az-a istinadən xəbər verir ki, bu barədə sabiq millət vəkili Ceyhun Osmanlının “Euronews”da dərc edilən məqaləsində yazılıb. Bildirilib ki, bu ayın əvvəllərində “İpək Dəmiryolu” kimi tanınan Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun açılışı olub. Bu layihə Orta Asiya, Çin, Türkiyə, Avropa, Rusiya, İran və Yaxın Şərqlə Qafqaz ölkələrinin strateji əhəmiyyətini artırıb.826 kilometrlik xətt Azərbaycan Respublikası prezidenti İlham Əliyev tərəfindən Avropanı Asiya ilə birləşdirən ən qısa və etibarlı yol adlandırılıb. Çünki bu dəmir yolu Çin və Avropa bazarları arasındakı məsafəni 15 günə qədər azaldır. Bu da dəniz marşrutundan daha sürətli, eyni zamanda, hava nəqliyyatından daha səmərəlidir.“Xətt boyunca yeni vergidən azad zonaların yaradılması ilə mövcud Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəmərinə və Bakı-Tbilisi-Ərzurum təbii qaz boru kəmərinə əlavə olaraq Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu daha səmərəli və gəlirli nəqliyyat vasitəsidir”, - deyə məqalədə bildirilib.2016-cı ildə Krımın işğalından sonra Rusiyaya qarşı Avropa ölkələrinin tətbiq etdiyi sanksiyalar nəticəsində hər il dərinləşən izolyasiyasını nəzərə alaraq, BTQ həm də Avropa Birliyi üçün yaxşı xəbərdir. Bu günə qədər Çin və Avropa arasında yalnız Trans-Sibir dəmir yolu əlaqəsi olduğunu nəzərə alaraq, Avropa Birliyi bu layihənin Türkiyə, Azərbaycan, Gürcüstan və Orta Asiya ilə əlaqə yaratmaq üçün çox önəmli olduğunu qəbul etdi. Bu, 1 trilyon dollarlıq infrastruktur planı olan kəmər və yol müəssisəsi üçün regional müttəfiqlər axtaran Çin üçün əlverişli layihədir.BTQ dəmiryolu tamamlandıqdan sonra Qazaxıstandan Xəzər dənizinə gələrək yeni Bakı Beynəlxalq Dəniz limanına çatan qatarlar, Rusiya və Ermənistandan keçmədən, Gürcüstan və Türkiyə üzərində Avropa üçün yeni bir marşrut seçmək imkanı yaratdı.Bu layihə Rusiya-Gürcüstan münaqişəsi səbəbindən ləng inkişaf etsə də, Azərbaycan Dövlət Neft Fondunun hesabından Gürcüstan dəmir yolunun bir hissəsinin maliyyələşdirilməsi üçün kredit ayrıldı. Bu da 105 kilometrlik xəttin tikintisində böyük rol oynadı. Yeni açılan Qars-Axalkalaki dəmir yolu 1993-cü ildən bəri istifadə olunmayan Ermənistan və Türkiyə arasında köhnə dəmir yolu xəttinə alternativdir.Xətt boyunca yeni vergidən azad zonaların yaradılması ilə mövcud Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəmərinə və Bakı-Tbilisi-Ərzurum təbii qaz boru kəmərinə əlavə olaraq Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu daha səmərəli və gəlirli nəqliyyat vasitəsidir. Bu baxımdan, qeyd etmək lazımdır ki, Dünya İqtisadi Forumunda 2017-2018-ci illərdə Azərbaycan 138 ölkə arasında 35-ci yeri tutub.Qeyd edək ki, Cənub Qaz Dəhlizi layihəsinin həyata keçirilməsi ilə regionun nəqliyyat və enerji əlaqələri daha da güclənəcək. Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı 2017-ci il oktyabrın 18-də Transanadolu boru kəməri (TANAP) ilə birlikdə Azərbaycan Şahdəniz yatağından təbii qazın Avropaya nəqli prosesində Transanadolu boru kəməri (TANAP) üçün 500 milyon dollar məbləğində maliyyə ayrılmasını təsdiq edib və bu, 2017-ci il oktyabrın 18-də Azərbaycan Şahdəniz yatağından təbii qazın Avropaya nəqli prosesində son dərəcə vacibdir. Bu səbəbdən TANAP üçün 500 milyon dollarlıq bir fond təsdiqləndi. Bu Avropanın Rusiyaya təbii qazdan asılılığını azaldacaq və eyni zamanda, enerji təhlükəsizliyi və diversifikasiyası üçün böyük addımdır.Son bir neçə ay ərzində baş tutan digər bir diqqətəlayiq layihə 2049-cu ilin sonuna qədər “Azəri-Çıraq-Günəşli” (AÇG) İstehsal payı müqaviləsinin uzadılmasıdır. Bununla da Azərbaycanın dünya bazarında böyük enerji layihələrinə güvəni və etibarlı ortaq olması bir daha təsdiqləndi.Bəzi konsorsium üzvlərinin yaratdığı problemlərə baxmayaraq, Azərbaycanın nəhəng enerji şirkəti olan SOCAR bu müqaviləni yekunlaşdırmağı bacardı. Bu müqavilə nəticəsində BP-nin payı 35,8% -dən 30,37%-ə düşərkən, öz payını 11,65% -dən 25% -dək artırdı.Yeni müqavilə yalnız Azərbaycanın enerji sektorunda 40 milyard dollar dəyərində böyük investisiyalar təmin edilməyəcək, eyni zamanda, Azərbaycan hökuməti üçün 3,6 milyard dollar bonus ödənişini təmin edəcək.Neft qiymətlərinin düşdüyü və Xəzər Dənizində neft istehsalının riskli vəziyyətdə olduğu 1994-cü ildən sonra müharibə qurbanı olmuş keçmiş Sovet ölkəsinin sonradan böyük neft dövlətilə birgə müqavilələr bağlaması, həqiqətən də, çox çətin oldu.Müqavilənin imzalanmasından bəri təxminən 500 milyon ton və 3 milyard barel neft satışından əldə olunan gəlir hesabına 27 il sonra yeni şərtlərlə razılaşmaq Azərbaycan üçün əlverişli oldu.Bundan başqa, əsrin müqavilələrinin davamı da ola bilər. AÇG dərin təbii qaz yatağı gələcəkdə TANAP-ın illik ehtiyaclarını 15 milyard kubmetrə çatdırmaq potensialına malik ola bilər. Bundan əlavə, AÇG-nin yeddinci və yeni istehsal platformasının 2020-ci ildə açılacağı gözlənilir.Birinci yüzildə neft istehsalında öncül olan Bakı, ötən aylarda BKT və AÇG nümunələrinin göstərdiyi kimi, İpək Yolu boyunca yeni etibarlı nəqliyyat və enerji dəhlizlərinin yaradılmasında əsas vasitədir.Yaxın Şərqdəki münaqişə, Cənubi Qafqazda gərginlik, İran və Rusiya ilə getdikcə kəskinləşən vəziyyəti nəzərə alsaq, Avropa və Çin, şübhəsiz ki, Azərbaycanda siyasi və iqtisadi cəhətdən sabit bir müttəfiq olmağından faydalanacaq.Qeyd edək ki, Ceyhun Osmanlı Odlar Yurdu Universitetinin Beynəlxalq əlaqələr və İnnovasiyalar üzrə prorektorudur. 4-cü çağırış Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputat olub.Dünya Bankı və Beynəlxalq Valyuta Fondu Parlament Şəbəkəsinin idarə heyətinin üzvü olub. Eyni zamanda, Avropa Şurası Gənclər və İdman Direktorluğunda gənclər üzrə ekspert kimi iş təcrübəsi də var."Al Jazeera", "Euronews", "European Business Review", "EU Today", "EU Reporter", "Euractiv" kimi beynəlxalq media strukturlarında məqalələri dərc edilir.BAKU.WS