Manatla bağlı bədbin proqnozlar

Manat dollar qarşısında yenidən dəyər itirməyə başlayıb. Son olaraq, Azərbaycan Mərkəzi Bankı ABŞ dollarının iyunun 21-nə rəsmi məzənnəsini 1,5240 AZN səviyyəsində müəyyən edib. Bu, gündəlik 0,20% artım deməkdir. Qeyd edək ki, iyunun 20-də rəsmi məzənnə 1,5210 AZN olub. İqtisadçı ekspertlər isə bu ucuzlaşmanın davam edəcəyini proqnoz edirlər.

"Aparılan məqsədyönlü tədbirlər nəticəsində hazırda valyuta bazarında sabitləşmə müşahidə olunur”. "APA-Economics” xəbər verir ki, bunu Azərbaycan prezidentinin İqtisadi islahatlar üzrə köməkçisi Natiq Əmirov deyib.

 "Neftin qiymətinin aşağı düşməsi, dünya maliyyə bazarlarında baş verən proseslərin bank sektoruna və ölkəyə daxil olan xarici investisiyalara mənfi təsiri, əsas ticarət tərəfdaşlarımızın milli valyutalarının silsilə devalvasiyaya uğraması qeyri-neft sektorunun rəqabət qabiliyyətinin qorunub saxlanması məqsədilə ölkəmizdə milli valyutanın devalvasiyasını zərurətə çevirmişdi. Aparılan məqsədyönlü tədbirlə nəticəsində hazırda valyuta bazarında sabitləşmə müşahidə olunur, manat öz fundamental dəyərini qorumaqdadır”, - deyə prezidentin köməkçisi qeyd edib.

İqtisadçı ekspert Əkrəm Həsənov "Yeni Müsavat”a açıqlamasında isə  bildirdi ki,  əgər bu gün Mərkəzi Bank manatı tam buraxsa, 1 dollar 2 manatı keçəcək: "Qarşıdakı bir ildə manatın kəskin ucuzlaşması qaçılmazdır. Dollar yenə də bahalaşacaq. Səbəb isə ondan ibarətdir ki, istənilən əmtəə, istənilən əmlak bazarda azdırsa, onun qiyməti qalxmalıdır. Azərbaycana da dollar az gəlir. Ona görə ki, bir tərəfdən neft ucuzlaşıb və artım gözlənilmir. Digər tərəfdən, hətta neftin qiyməti artsa belə, hasilatın həcmi düşüb, biz artıq az neft istehsal edirik. Bu tendensiyanı dəyişmək mümkün deyil. Bu baxımdan Azərbaycana az dollar gəlir və az olan şey də təbii ki, baha olur. Əgər bu gün Mərkəzi Bank manatı tam buraxsa, 1 dollar 2 manatı keçəcək. Uzağı bir ilə bu mütləq baş verəcək”. 

Ekspertin sözlərinə görə, ABŞ-ın Federal Ehtiyatlar Sistemi də bu il ərzində ən azı bir dəfə uçot dərəcələrini artıracaq  və bu da  manatın məzənnəsinə təsir göstərəcək: "Buna görə də bütün dünyada dolların qiyməti artacaq. Qısa müddətli perspektivdə, yəni yaxın 3-4 ay ərzində manatın qiyməti yəqin ki, elə də çox ucuzlaşmayacaq. Lakin ucuzlaşma tədricən davam edəcək. Manatın qiymətinin son aylar bahalaşması onunla bağlı idi ki, Mərkəzi Bank banklara milli valyuta ilə kredit vermirdi, dövriyyədə milli valyutamız azalmışdı. Dollar almağa pul yox idi. Əks halda, əhalidə manat olsaydı, yenə də dollar alacaqdılar. Dövriyyədə manat kütləsi azaldığı üçün dollar almaq mümkün olmurdu. Mərkəzi Bank iqtisadiyyatın pulla təmin olunması üçün məcbur olub banklara milli valyuta ilə kreditlər verir. Yenə də o milli valyutanın bir hissəsi dollar alışına xərclənir. Buna görə də manat 1.50-dən aşağı düşmüşdü, sonra 1.51-ə çıxdı. Ehtimal edirəm ki, yaxın 2-3 ayda dolların manata olan məzənnəsi 1.55-dən  də yuxarı qalxacaq”. Əkrəm Həsənovun sözlərinə görə, manatın dəyərdən düşməsində bankların yanlış valyuta siyasəti və bank sisteminə nəzarətin olmaması də rol oynayır: "Manatın bahalaşmasını şərtləndirən birinci amil neftin qiyməti və hasilatın azalmasıdır. İkinci amil bank sisteminin pis vəziyyətdə olması, milli valyutaya etimadın olmaması və bütövlükdə iqtisadi böhrandır. Hökumət bu prosesi müəyyən qədər yumşalda bilər. İlk növbədə banklara ciddi nəzarət olmalıdır ki, onlara milli valyutada verilən kreditlər dollar alışına xərclənməsin. Mərkəzi Bank banklara kredit verir ki, iqtisadiyyata burax.  Onlar isə pulu iqtisadiyyata buraxmaq əvəzinə dollar alırlar. Səbəb isə odur ki, Azərbaycanda 20 ildir ki, normal bank nəzarəti yoxdur. Banklara kredit veriləndən sonra  o kreditlərin necə xərclənməsi ilə bağlı heç bir nəzarət yoxdur. İndi isə ümid var ki, Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası bunu edə bilsin. Bu gün Azərbaycanda milli valyutamızdan ancaq dollar alışı üçün istifadə edirlər. Kimin əlində manat varsa, dərhal gedib dollar alır. Əslində isə AMB banklara verdiyi kreditlərə, banklar isə sahibkarlara verdikləri kreditlərə nəzarət etməlidirlər ki, dövriyyədə manat artacaq və milli valyutanmız nisbətən möhkəmlənəcək. Təbii ki, bunu demək asan olsa da, etmək çətindir. Çünki bankların arxasında güclü qüvvələr dayanır. Dövlət orqanları onların öhdəsindən gələ bilmir. Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası da bu dəqiqə çox ağır vəziyyətdədir. Palata hələ özü formalaşır və belə böhran dövründə bankların öhdəsindən gəlmək onun üçün ağırdır. 

Düzdür, indi bizdə baş verən proses vaxtilə dünyanın bir çox ölkəsində baş verib. Lakin həmin ölkələrdə bank nəzarəti olduğu üçün dollarlaşmanın qarşısı alınıb. Bizdə bank nəzarəti olmadığı üçün problem daha da böyüyür". 

BAKU.WS