Rusiya nefti ucuzlaşır - Rekord rəqəmlər açıqlandı

Avqust ayının yekunlarına görə Rusiyanın əsas ixrac brendi sayılan "Urals" markalı neftin orta qiyməti 57,55 ABŞ dolları təşkil edib.

BAKU.WS-in məlumatına görə, bu barədə Rusiya İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin məlumatında qeyd olunub.

2024-cü ilin avqustu ilə müqayisədə qiymət 18,1% azalıb. İyul ayı ilə müqayisədə isə göstərici 4% geriləyib.

Burada maraqlı məqam odur ki, faktiki qiymətlər vergitutma məqsədilə nəzərə alınan göstəricidən fərqlənir. Çünki 2025-ci ildən etibarən Rusiya yalnız "Urals"a deyil, həm də Uzaq Şərq limanlarından Asiyaya ixrac olunan və ənənəvi olaraq daha bahalı satılan "ESPO" markalı neftin qiymətini də hesablamalara daxil edir. Bu isə hökumətə əlavə vergi gəlirləri gətirməyə imkan verir.

Geosiyasi və iqtisadi təsirlər

Hazırkı qiymət G7 ölkələri və onların müttəfiqləri tərəfindən tətbiq edilən qiymət tavanına uyğun gəlir. Lakin 3 sentyabr 2025-dən etibarən Avropa İttifaqı və bəzi digər ölkələr bu tavanı təxminən 25% azaldaraq 47,6 dollara endirib. Bu o deməkdir ki, əgər Rusiya nefti bu qiymətdən baha satılarsa, Qərb şirkətləri onun daşınmasında və sığortasında iştirak edə bilməyəcək.

Avqustda Rusiyanın neft-qaz gəlirləri 505 milyard rubl olub. Bu rəqəm iyunla müqayisədə 10,2 milyard rubl çox görünsə də, ayın uzunluğu nəzərə alındıqda faktiki olaraq azalma müşahidə olunur. Başqa sözlə, Rusiya büdcəsinin neftdən asılılığı fonunda gəlirlərin azalması ciddi risk yaradır.

Avropa bazarını əldən verən Moskva üçün əsas istiqamət Asiya ölkələri – xüsusilə Çin və Hindistan olaraq qalır. Onlar Rusiyadan böyük həcmdə neft alsalar da, qiyməti aşağı salmaqla alıcı üstünlüyünü qoruyurlar.

Qeyd edək ki, neftin qiyməti Qərbin yeni məhdudiyyətləri ilə 50 dollar həddinə yaxınlaşa bilər. Rusiya şirkətləri nefti daha çox Asiya bazarlarına yönəldəcək, lakin diskontlar (endirimlər) artacaq.

Əgər Qərb sanksiyaları daha da sərtləşsə, Rusiya neftinin daşınması və maliyyələşdirilməsi çətinləşəcək. Bu isə kölgə donanması adlanan sığortasız tanker sistemini böyüdə bilər. Nəticədə risklər və xərclər çoxalacaq.

Neftin ucuzlaşması enerji idxal edən ölkələrin xeyrinədir. Amma Rusiya bazardan sıxışdırılsa, dünya bazarında təklif azalacağı üçün orta və uzunmüddətli dövrdə qiymətlərin yenidən yüksəlmə ehtimalı var.

Rusiyanın "Urals" markalı neftinin ucuzlaşması həm Rusiya iqtisadiyyatı, həm də qlobal enerji bazarı üçün strateji əhəmiyyət daşıyır. Qısamüddətli dövrdə bu, Rusiya büdcəsi üçün itki deməkdir. Uzunmüddətli dövrdə isə bazarların balansına görə qiymətlərin dalğalanması davam edəcək.