Günəşin adı dəyişsin! - “Dolanan”-Dilçilik İnstitutundan şok təklif

"İpəzor", "Süranə" və "Geyçim"... Bu sözlər son günlər ölkənin az qala gündəmi olub desək bəlkə də yanılmarıq. İddiaya görə, bu sözlər "şpilka", "kupalnik"in qarşılığı olaraq Azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətinə salınıb.

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu son günlər sosial şəbəkədə qurum tərəfindən Azərbaycan dilçiliyinə heç bir məntiqə əsaslanmayan, eyni zamanda gülməli səslənən yeni sözlərin gətirildiyi barədə fikirlərə münasibət bildirib.

BAKU.WS məlumat verir ki, qurumdan Anspress-ə verilən məlumata görə, son günlər xüsusilə "Facebook” sosial şəbəkəsində dilçiliyə birmənalı qarşılanmayan bəzi yeni sözlərin daxil olması barədə fikirlər yayılıb. Bu sözlər heç də birmənalı qarşılanmayıb.

Dilçilik İnstitutunun mətbuat xidmətinin rəhbəri Təranə Şükürlü deyib ki, sosial şəbəkədə yayılan bu iddialar heç bir reallığı əks etdirmir: "Bu cür sözləri ictimaiyyətə dilçi alimlər təklif etməyib, onlar İnstitutun Elmi Şurasında müzakirə olunmayıb. Sosial şəbəkədə müzakirəyə çıxarılan bu tipli sözlər müəyyən qrup insanların uydurmasıdır".

Onun sözlərinə görə, hazırda filologiya elmləri doktoru Sayalı Sadıqovanın rəhbərliyi ilə Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti hazırlanır və qeyd edilən həmin sözlərin yeni hazırlanan lüğətə daxil edilməsi barədə söhbət getmir.

Hətta qeyd edilən sözlərdən "ilhamlanan" bəzi vətəndaşlar Azərbaycan dilinə yeni gülməli sözlər "gətirməyi" də unutmayıblar. Nazirlər Kabineti yanında terminalogiya komissiyası sədrinin müavini, filologiya elmləri doktoru, professor Sayalı Sadoqova da bir qrup insanın müzakirəyə çıxardığı gülünş doğuran sözlərdən komissiyanın xəbərsiz olduğunu deyib. Onun sözlərinə görə, bu barədə heç bir təklif verilməyib və bu sözlər heç biri işlək olmayacaq.

"Kimlərsə özündən yeni sözlər yaratmaq istəyir. Bunu da komissiyanın adına çıxırlar. Biz bu sözləri ortaya çıxaran şəxslər barədə Ədliyyə Nazirliyinə müraciət etmişik. Həmin şəxslər barəsində hüquqi tədbir görüləcək. Dilimizə daxil olan yeni sözlərin qarşılığının tapılması işi ilə bağlı hər sahənin öz mütəxəssisləri məşğul olur. Məsələn, yeni daxil olan termin fizikaya aiddirsə, yeni sözün tapılması ilə fiziklər məşğul olur. Bunun üçün bizim 16 komissiyamız var. Termini mütəxəssis yaratmalıdır, vətəndaş yox. Ona görə də, söz hazırlanarkən mütəxəssisin rəyi önəmlidir, vətəndaşın yox. Sözün bütün əlamətləri yeni yaranan sözdə öz əksini tapmalıdır".

S.Sadıqova yeni sözlərin yaradılması ilə bağlı komissiyaya çoxsaylı müraciətlərin də daxil olduğunu deyir. Məsələn, vətəndaşlar müraciət edir ki, günəşin adını niyə "günəş" qoymusuz? O, 24 saat dolandığı üçün adını "dolanan" qoyaq. "Təbii ki, bu baş verə bilməz. Yaxud da "bucaq" sözünün "künc" sözü ilə əlavə edilməsi ilə bağlı da çoxsaylı müraciətlər daxil olur. Axı riyazi termin olan "bucaq" sözünü "künc" sözü ilə əvəz etdikdə çətinlik yaranır. Məsələn, "altıbucaq" yerinə, "altıkünc" sözü çətin səslənir".

Qeyd edək ki, terminlər lüğətinin 2-ci hissəsi noyabrda işıq üzü görəcək. Hələlik həmin lüğətə nə qədər və hansı sözlərin daxil olunacağı bilinmir. Ancaq o bəllidir ki, bu lüğətdə gülüşə səbəb olan "geyçim", "süranə" kimi olmayacaq.

BAKU.WS