İnsan bədəni ölüm anından sonra nə qədər "yaşayır"?

Ölüm dedikdə, bir çox insan bədənin tam şəkildə dərhal dayanmasını və hər şeyin eyni anda sona çatdığını düşünür. Lakin tibbi və bioloji araşdırmalar göstərir ki, insan orqanizmi ölüm elan olunduqdan sonra belə müəyyən müddət ərzində "bioloji fəaliyyət"ini davam etdirir.

BAKU.WS xəbər verir ki, Harvard Tibb Məktəbinin məlumatına görə, ölüm tibbdə daha çox beyin ölümü, ürək fəaliyyəti dayanması ilə müəyyən olunur. Lakin hüceyrə və toxuma səviyyəsində ölüm daha gec baş verir. Yəni bədən tamamilə eyni anda ölmür.

National Institutes of Health (NIH) bildirir ki, ölüm anından sonra belə bəzi hüceyrələr – xüsusilə dəri, saç follikulları, göz hüceyrələri və bağırsaq epitel hüceyrələri – bir neçə saat aktivliyini saxlayır. Bu hüceyrələr enerji ehtiyatı ilə qısa müddət də olsa, fəaliyyət göstərə bilər.

2017-ci ildə Washington Universitetində aparılan bir tədqiqatda ölmüş insan toxumalarında bəzi genlərin ölüm anından sonra 24-48 saat ərzində aktiv olduğu sübut edilib. Bu, elm dünyasında geniş rezonans doğurub və ölüm sonrası genetik fəaliyyət kimi adlandırılıb.

2023-cü ildə "Frontiers in Aging Neuroscience" jurnalında dərc olunan bir tədqiqatda qeyd olunub ki, bəzi insanlarda ürək dayanmasından sonra 20-30 saniyəlik beyin dalğaları qeydə alınıb. Alimlər bu dövrü "beynin ölümə reaksiya verən son enerjisi" kimi qiymətləndirirlər. Hətta bu anda keçmiş həyatın göz önündən keçməsi kimi hadisələrin izahı verilir.

Tibbi baxımdan, ölüm sonrası orqanlar müəyyən müddət ərzində istifadə üçün yararlı qalır. Məsələn:

• Böyrəklər – təxminən 24-36 saat

• Qaraciyər – 12-15 saat

• Ürək və ağciyərlər – 4-6 saat ərzində transplantasiya üçün uyğun hesab edilir

Bu zaman çərçivələri ölüm anından sonra bədənin tam bioloji dayanmasını göstərməyə kömək edir.

Ölüm ani olsa da, bədəndəki hüceyrə və orqan sistemləri müxtəlif zamanlarda fəaliyyətini dayandırır. Bu da "bədən ölüm anından sonra nə qədər yaşayır?" sualına "müxtəlif sistemlərə görə fərqli" cavabını verir