Alimlər köhnə telefonlardan qızıl çıxarmağın yolunu tapdı

Alimlər köhnə mobil telefonlar və noutbuklardan qızıl çıxarmağın yeni və təhlükəsiz üsulunu kəşf ediblər. Bu texnologiya həm elektron tullantılardan, həm də yeraltı mədənlərdən qızıl əldə etməyi daha ekoloji və effektiv edə bilər.

BAKU.WS xəbər verir ki, 2022-ci ildə dünya üzrə 62 milyon ton elektron tullantı yaranıb. Bu isə 1,5 milyon zibil maşınını dolduracaq qədər çoxdur. Bu tullantılar arasında köhnə telefonlar və kompüterlər kimi qızıl kimi qiymətli metallar ehtiva edən cihazlar da var. Amma bu tullantıların yalnız dörddə biri düzgün şəkildə təkrar emal edilir.

Qızıl texnologiya, kimya və kosmik sənaye üçün əvəzolunmaz metaldır. Amma qızılın mədənlərdən çıxarılması zamanı siyanür və civə kimi zəhərli maddələrdən istifadə olunur ki, bu da təbiətə və insanlara zərər verir.

Alimlər yeni üsulda siyanür və civənin yerinə, suyun təmizlənməsində istifadə olunan xüsusi bir kimyəvi maddədən – trikloroizosiyanürik turşudan istifadə ediblər. Bu maddə duzlu su ilə aktivləşərək qızılı suda həll olan hala salır.

Daha sonra alimlər qızılı sudan ayırmaq üçün kükürd əsaslı xüsusi bir polimer hazırlayıblar. Bu polimer yalnız qızılı hədəf alır və onu digər metallar arasında seçərək ayıra bilir. Maraqlıdır ki, bu polimer neft sənayesindən qalan tullantı kükürddən hazırlanır.

Metod həm mədən daşlarından, həm də kompüterlərin köhnə hissələrindən qızıl çıxarılmasında uğurla sınaqdan keçirilib. Həm kimyəvi maddənin, həm də polimerin təkrar istifadəyə yararlı olması bu üsulu ekoloji baxımdan da uyğun edir. İşıqla aktivləşən xüsusi proses sayəsində polimer istifadə olunduqdan sonra əvvəlki halına qayıdaraq yenidən istifadə oluna bilir.

Alimlər bu yeni metodu kiçik qızıl mədənlərində tətbiq etməyi planlaşdırırlar. Məqsəd – civə ilə çalışan milyonlarla kiçik mədənçinin daha təhlükəsiz və təmiz üsulla işləməsinə şərait yaratmaqdır. Bu texnologiya eyni zamanda sürətlə artan elektron tullantıların da təkrar emalını mümkün edə bilər.