Ukraynada müharibə

"Ukraynada müharibə" teqi üzrə xəbərlər

Ukraynada müharibə: Münaqişənin səbəbləri, gedişatı və nəticələri

2014-cü ildə başlayan və 2022-ci ildə tam miqyaslı hərbi qarşıdurmaya çevrilən Ukrayna müharibəsi müasir Avropada ən əhəmiyyətli münaqişələrdən biridir. Rusiya ilə Ukrayna arasında bu silahlı münaqişə milyonlarla insanın həyatına təsir göstərmiş və həm Ukraynada, həm də onun hüdudlarından kənarda geniş miqyaslı dağıntılara, insanların yerdəyişməsinə və iqtisadi sarsıntılara səbəb olmuşdur.

Ukraynada müharibənin səbəbləri

Münaqişənin kökləri 2014-cü il hadisələrinə gedib çıxır, o zaman Maydanda etirazlar və prezident Viktor Yanukoviçin devrilməsi nəticəsində Ukraynada siyasi dəyişikliklər baş verdi. Bu hadisələr Rusiyanın kəskin reaksiyasına səbəb oldu, o, Krımı ilhaq etdi və Ukraynanın şərqindəki Donetsk və Luqansk vilayətlərində separatçı hərəkatları dəstəklədi. O vaxtdan bəri bu ərazilərdə Rusiyapərəst separatçıların və Ukrayna qüvvələrinin iştirakı ilə döyüş əməliyyatlarını əhatə edən "hibrid müharibə" adlanan müharibə gedirdi.

Lakin 24 fevral 2022-ci ildə Rusiyanın Ukraynaya tam miqyaslı müdaxiləsi ilə vəziyyət əhəmiyyətli dərəcədə kəskinləşdi. Bu təcavüz qlobal miqyasda pisləndi və İkinci Dünya Müharibəsindən sonra Avropada ən böyük hərbi münaqişəyə səbəb oldu.

Müharibənin gedişatı

Müdaxilənin başlanğıcından etibarən döyüş əməliyyatları Ukraynanın əksər bölgələrini əhatə etdi. Rusiya qoşunları Kiyev, Xarkov, Mariupol, Odessa və digər əsas şəhərlərə hücum etdi. Hərbi əməliyyatlar intensiv artilleriya atəşi, hava zərbələri və geniş miqyaslı quru əməliyyatları ilə müşayiət olunurdu.

Ukrayna ordusu Qərb müttəfiqlərinin dəstəyi ilə güclü müqavimət göstərdi. NATO və Aİ ölkələri Ukraynaya hərbi, humanitar və iqtisadi yardım göstərməyə başladılar ki, bu da Ukrayna silahlı qüvvələrinə Rusiya ordusunun hücumlarını səmərəli şəkildə dəf etməyə imkan verdi. Müdaxilənin əvvəlindən Ukrayna işğal olunmuş əraziləri tədricən azad edirdi, baxmayaraq ki, döyüş əməliyyatları bu günə qədər davam edir.

Beynəlxalq reaksiya

Dünya ictimaiyyəti Rusiyanın Ukraynaya müdaxiləsinə Rusiyaya qarşı sərt iqtisadi sanksiyalar tətbiq etməklə cavab verdi. Sanksiyalara Rusiyanın beynəlxalq maliyyə bazarlarına çıxışının məhdudlaşdırılması, Rusiya oliqarxlarının aktivlərinin dondurulması və əsas mal və resurslara embarqo qoyulması daxil idi. Bu tədbirlər Rusiya iqtisadiyyatına ciddi təzyiq göstərdi.

Eyni zamanda, Ukrayna Qərb ölkələrindən maliyyə yardımı, silah tədarükü və humanitar dəstək daxil olmaqla geniş miqyaslı dəstək aldı. Avropa İttifaqı ölkələri, ABŞ, Kanada və digər müttəfiqlər Ukraynaya hava hücumundan müdafiə vasitələri, artilleriya sistemləri, döyüş tankları və digər silahlar təqdim edirlər.

Müharibənin nəticələri

Ukraynada müharibənin nəticələri geniş miqyaslı və faciəvidir. Silahlı münaqişə on minlərlə insanın ölümünə, infrastrukturun dağılmasına və ciddi humanitar böhrana səbəb olub.

İnsan itkiləri: Beynəlxalq təşkilatların məlumatına görə, Ukraynada müharibə hər iki tərəfdən çoxlu sayda mülki şəxsin və hərbçinin ölümünə səbəb olub. Bundan əlavə, milyonlarla insan öz evlərini tərk etməyə məcbur olub, məcburi köçkün və ya digər ölkələrə qaçqın olub.

İnfrastrukturun dağılması: Müharibə Ukraynanın şəhərlərinə və sənaye obyektlərinə böyük ziyan vurub. Yaşayış rayonları, xəstəxanalar, məktəblər və digər mühüm obyektlər atəş və bombardmanlar nəticəsində dağıntılara məruz qalıb.

İqtisadi nəticələr: Müharibə həm Ukrayna, həm də Rusiya üçün əhəmiyyətli iqtisadi itkilərə səbəb olub. Ukrayna iqtisadiyyatı kiçilib, bir çox müəssisələr fəaliyyətini dayandırıb, ticarət ciddi şəkildə pozulub. Öz növbəsində, Rusiyaya qarşı sanksiyalar onun iqtisadi vəziyyətinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərib, inflyasiyaya, istehsalın azalmasına və investisiyaların axınına səbəb olub.

Siyasi qeyri-sabitlik: Münaqişə Avropada və dünyada siyasi bölünməni dərinləşdirib. Müharibə Rusiya ilə Qərb arasında münasibətlərin kəskinləşməsinə səbəb olub ki, bu da geosiyasi gərginliyin yeni səviyyəsinə gətirib çıxarıb. Bu münaqişə həmçinin enerji bazarlarına təsir göstərib, Avropaya qaz və neft tədarükü böhranına səbəb olub.

Münaqişənin həlli perspektivləri

Bu gün Ukraynada müharibənin başa çatması perspektivləri qeyri-müəyyən olaraq qalır. Çoxsaylı diplomatik səylərə baxmayaraq, tərəflər arasında danışıqlar əhəmiyyətli nəticələr verməyib. Döyüş əməliyyatlarının davam etməsi uzunmüddətli nəticələri olan uzunmüddətli münaqişə ilə bağlı narahatlıq doğurur.

Bir çox ekspertlər hesab edirlər ki, müharibəni bitirmək üçün beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən dəstəklənən siyasi qərar lazımdır. Lakin hazırda tərəflərdən heç biri güzəştə getməyə hazır deyil ki, bu da münaqişədən sülh yolu ilə çıxış yolunun tapılmasını çətinləşdirir.

Nəticə

Ukraynada müharibə təkcə ölkənin özünə deyil, bütün dünyaya təsir göstərən faciəvi və dağıdıcı münaqişədir. Münaqişənin səbəbləri siyasi fikir ayrılıqlarında və ərazilərə nəzarət etmək istəyində gizlənir və nəticələrə insan tələfatı, dağıntılar və iqtisadi sarsıntılar daxildir. Ukraynaya beynəlxalq dəstək artmaqda davam edir, lakin müharibənin sona çatması yolu qeyri-müəyyən olaraq qalır.