Rəcəb Tayyib Ərdoğan

Rəcəb Tayyib Ərdoğan Türkiyənin Prezidentidir və müasir qlobal siyasətdə ən nüfuzlu şəxslərdən biridir. 2003-cü ildə Baş nazir kimi başlayan uzunmüddətli liderliyi Türkiyəni dəyişdirərək həm heyranlığa, həm də mübahisələrə səbəb olub. Ərdoğan islahatları, xarici siyasəti və Türkiyənin beynəlxalq arenada mövqeyini gücləndirmək səyləri ilə tanınır. Bu məqalədə onun bioqrafiyası, siyasi karyerası, islahatları və xarici siyasətinin əsas aspektləri araşdırılır.

Erkən İllər və Karyera Başlanğıcı

Rəcəb Tayyib Ərdoğan 1954-cü il fevralın 26-da İstanbulun Kasımpaşa rayonunda anadan olub. İşçi sinfi ailəsində böyüyən Ərdoğan gəncliyində ictimai fəallığa və futbola maraq göstərib, lakin atası onun peşəkar idman karyerasına qadağa qoyub. Ərdoğan İmam Hatip dini liseyini bitirib və daha sonra Marmara Universitetində iqtisadiyyat və kommersiya elmləri üzrə diplom alıb. Gəncliyində islamçı hərəkatda fəal iştirak edib və bu, onun siyasi baxışlarını formalaşdırıb. 1980-ci illərdə o, Rifah Partiyasına qoşulub və 1994-cü ildə İstanbulun meri seçilərək şəhər infrastrukturunu islahat edən səmərəli idarəçi kimi şöhrət qazanıb.

Siyasi Karyera və İslahatlar

2001-ci ildə Ərdoğan Ədalət və İnkişaf Partiyasını (AKP) təsis edib və bu partiya 2002-ci il parlament seçkilərində qələbə qazanıb. 2003-cü ildə o, Türkiyənin Baş naziri olub və genişmiqyaslı islahatlara başlayıb. Onun hökuməti inflyasiyanı azaldan pul islahatları keçirib, korrupsiyaya qarşı tədbirlər görüb və enerji stansiyaları və sosial müəssisələr daxil olmaqla infrastrukturu modernləşdirib. İlk onillikdə Türkiyə iqtisadiyyatı ildə 8% ÜDM artımı nümayiş etdirərək yaşayış səviyyəsini əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırıb.

2014-cü ildə Ərdoğan prezident seçilib və 2017-ci ildə Türkiyəni parlament respublikasından prezident respublikasına çevirən konstitusiya referendumunu təşəbbüs edib, bu da onun səlahiyyətlərini gücləndirib. Bu addım avtoritarizmin artması ilə bağlı tənqidlərə səbəb olub. 2016-cı ildə uğursuz çevriliş cəhdindən sonra Ərdoğan orduda və dövlət aparatında təmizləmələr aparıb və çevrilişdə iştirak etməkdə Fəthullah Gülənin tərəfdarlarını ittiham edib.

Xarici Siyasət

Ərdoğanın xarici siyasəti Türkiyəni regional güc kimi mövqeləndirməyə yönəlib. O, 2005-ci ildə Avropa İttifaqına üzvlük danışıqlarını başlatdı, lakin insan haqları və Kipr məsələsi ilə bağlı problemlər səbəbindən proses ləngidi. Ərdoğan Rusiya, İran və Ərəb ölkələri ilə əlaqələri gücləndirib, lakin Suriyadakı siyasəti və Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə münasibəti mübahisələrə səbəb olub. O, həmçinin Ukrayna münaqişəsinin həlli kimi sülh təşəbbüslərini fəal dəstəkləyir.

Şəxsi Həyat və İctimai İmaj

Ərdoğan Əminə Ərdoğanla evlidir və cütlüyün dörd övladı var. Onun liderlik tərzi xarizma, populyarlıq və mühafizəkar dəyərləri birləşdirir ki, bu da onu əhalinin bir hissəsi arasında populyar edir, lakin azadlıqların məhdudlaşdırılması ilə bağlı tənqidlərə səbəb olur. Ərdoğan özünü milli maraqların müdafiəçisi kimi təqdim edərək Türkiyədəki imicini möhkəmləndirir.

Nəticə

Rəcəb Tayyib Ərdoğan Türkiyəni əhəmiyyətli regional güclə çevirən siyasətçidir. Onun islahatları, xarici siyasəti və liderlik tərzi ölkənin gələcəyini formalaşdırmağa davam edir, həm dəstək, həm də müzakirələr doğurur. Ərdoğan qlobal siyasətdə mühüm fiqur olaraq qalır və onun gələcək addımları təkcə Türkiyə üçün deyil, həm də region üçün əhəmiyyətli olacaq.