055 213 76 73
Alimlər Yerin sonunu gətirə biləcək kosmik hadisə barədə xəbərdarlıq ediblər. Baş verə biləcək hadisə nəticəsində planetimiz ozon təbəqəsinin məhv olmaq təhlükəsi ilə üzləşə bilər.
BAKU.WS xarici mətbuata istinadən bu ehtimal olunan hadisə barədə təfərrüatları təqdim edir:
"Kilonova partlayışı" adlanan bu hadisə iki neytron ulduzunun və ya bir neytron ulduzunun və qara dəliyin birləşməsi nəticəsində yaranan qamma şüaları ilə nəticələnə bilər və planetimizin ozon təbəqəsini məhv edə bilər. Bəs "kilonova" nədir, necə baş verir və Yerə nə qədər yaxın olarsa, nə qədər təhlükəlidir?
"Kilonova" nədir?
"Kilonova" iki neytron ulduzu və ya bir neytron ulduzu ilə qara dəliyin birləşdiyi zaman yığcam ikili sistemdə baş verən keçici astronomik hadisədir. Bu birləşmələr hasil edilən və atılan ağır r-proses nüvələrinin radioaktiv parçalanması nəticəsində qamma şüalarının partlaması yaradır. Birləşmə prosesi zamanı kifayət qədər izotropik və “kilonova” adlı parlaq elektromaqnit şüalanma yayır. Kilonova "AT2017gfo"nun erkən ölçülən yüksək sferikliyi onun spektrinin qara cisim təbiətindən irəli gəlir.
"Kilonova" necə baş verir?
"Kilonova" partlayışı iki neytron ulduzu və ya bir neytron ulduzu və qara dəlik birləşdikdə baş verir. Bu birləşmə qravitasiya dalğaları və çox qısa bir qamma şüası partlaması yaradır. Qamma şüaları kosmosda hərəkət etdikcə, ulduzların ətrafında qaz və tozla toqquşaraq, rentgen şüalarından sonra parıltı adlanan güclü rentgen şüaları yaradır. Bu şüalanmanın kainatda ağır elementlərin (qızıl, platin və s.) əmələ gəlməsinə səbəb olur.
"Kilonova" Yerə nə qədər yaxın olmalıdır ki təhlükə yaratsın?
"Kilonova" partlayışının Yerə ziyan vurması üçün onun planetimizdən 36 işıq ili məsafəsində baş verməsi lazımdır. Bu məsafədə qamma şüalarının yaratdığı radiasiya ionlaşma adlanan prosesdə elektronları atomlardan uzaqlaşdırmaq üçün kifayət qədər enerji daşıyır. Şüalar bizə çatdıqda, Yerin ozon qatını məhv edə və minlərlə il ərzində bizi günəşdən gələn ultrabənövşəyi şüaların öldürücü dozalarına məruz qoya bilər. Bundan əlavə, rentgen şüalarından sonrakı parıltı da ozon təbəqəsini zədələyə bilər.
Bununla belə, qeyd etmək lazımdır ki, bu məsafədə belə bir partlayışın baş vermə riski çox azdır. Bildiyimiz ən yaxın neytron ulduzlar planetimizdən 400 işıq ili uzaqlıqdadır. Bundan əlavə, alimlər bildiriblər ki, günəş alovları, asteroidlərin təsirləri və fövqəlnova partlayışlarının Yerə zərər vermə ehtimalı kilonovalardan daha çoxdur.